Dünyanın birçok ülkesinden bilim insanının katkıda bulunduğu ünlü CERN Deneyine, Manisa Celal Bayar Üniversitesi ekibi, ODTÜ ekibiyle birlikte katılıyor. MCBÜ ekip sorumluluğunu ise Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi Fizik Bölümü Öğretim Üyesi, Prof. Dr. Erhan Pesen yürütüyor.

İsviçre’nin Cenevre kentinde, CERN tarafından yürütülen CMS deneyine dahil olan Manisa Celal Bayar Üniversitesinin çalışmalarına Rektör Prof. Dr. Rana Kibar önderlik ediyor.

Daha önce CERN/CHORUS ve CERN/LHCb deneylerinde görev yapan Profesör Dr. Erhan Pesen, MCBÜ’nün, deneye ilk etapta yazılım ve fizik analizi temelinde katkı yapacağını, ilerleyen yıllarda deneyde daha aktif rol üstleneceğini belirtti.

Prof. Dr. Pesen deneyin, önümüzdeki 20 yıl boyunca devam etmesinin plânlandığını hatırlatarak yaptığı açıklamada;

“CMS deneyi çerçevesinde Fizik ve Bilgisayar bölümünden öğrencilerimiz, bu deneylerde fizik analiz ve yazılım faaliyetlerinde bulunarak, uluslararası çalışma kültürüne ve bilgisine sahip olarak yetiştirileceklerdir. Ülkemizdeki uluslararası tanınan, yetkin bilim insanlarının sayısının artmasını sağlayacaklardır.” ifadelerini kullandı.

Pesen, Manisa Celal Bayar Üniversitesinden, ilerleyen dönemde, deneye dahil olan farklı bilim ve mühendislik dallarının da olacağını söyledi.

CERN NEDİR?

“Uluslararası Yüksek Enerji ve Parçacık Fiziği Araştırma Merkezi” nin kısaltılmış adı olan CERN, İsviçre-Fransa sınırında kurulu. CERN, 23 Avrupa ülkesinin tam üye olduğu dünyaca ünlü bir araştırma merkezi. Merkezde, temel bilim araştırmaları için en ileri teknolojinin geliştirilip kullanılıyor.

CERN’de çevresi yaklaşık 27 km olan ve yüksek enerjili protonlar (13 TeV) üreten Büyük Hadron Çarpıştırıcısı (LHC) yer alıyor.

Yerin yaklaşık 100 metre altındaki hızlandırma tünellerinde protonlar ışık hızına kadar (ışık hızının %99.9999991 katı) hızlandırılıyor.

CERN’DEKİ CMS DENEYİ…

CMS Deneyi ise CERN’in iki ana deneyinden biri. CMS (Yoğun Muon Selonoid) deneyi, 210 farklı ülkeden, 4000 bilim insanı, öğrenci ve mühendis tarafından yürütülüyor. Deneye Türk Bilim Dünyasından, 9 mühendis, 29 öğrenci ve 46 fizikçi katılıyor.

CMS algıcı, 14 000 ton ağırlığında (yaklaşık 467 Boeing 737 uçağı), 15 metre çapında ve 21 metre uzunluğu ile yerin 100 metre altında inşa edilmiş bir algıç. Deneyde her saniye yaklaşık 100 GB veri toplanıyor.

1993 yılında CERN komitesi tarafından kabul edilen deney kapsamında 2008 yılında ilk proton-proton çarpışması geçekleştirildi.

TANRI PARÇACIĞI…

Deneyde, 2010 yılında ilk fizik verileri toplanmaya başlandı ve 2012 yılında yapılan veri analizleri sonucu Higgs parçacığı bulundu. Bu buluş, teorinin sahiplerine 2013 yılı Nobel ödülünü kazandırdı.

Kamuoyunda Tanrı Parçacığı olarak bilinen “Higgs Parçacığı”nın bulunması amacıyla kurulan CERN, bu ana amaç yanında binlerce önemli bilimsel çalışmalara imkân verecek şekilde yapılandırıldı.

CERN’de yürütülen deneyde geliştirilen sistemler, tarım, muon tomografi, medikal görüntüleme ve IT sektörleri gibi alanlarda gelişmelere yol açtı.